इस्लाम ची औषधी व वैद्यकशास्त्र, भूगर्भशास्त्र, खगोलशास्त्र, लेखन शास्त्र, इ. विषयांवर चर्चा.
इस्लामच्या उदयानंतर शिक्षणाच्या क्षेत्रात एक अत्यंत लाभदायक क्रांती घडून आली. सातव्या शतकापासून थेट अठराव्या शतकापर्यंत जगात इस्लामी शास्त्रज्ञांचे नाव गाजत होते. इबनुल हैसंम (इ. स.९६५ ते १०३९) ने अवकाशशास्त्रावर नवनवीन प्रयोग केले.
त्यांनी प्रथम ह्या सिद्धांताचा शोध लावला की डोळ्यांवर प्रकाश न पडता वस्तूवर प्रकाश पडला तरच त्या दिसतात. नेत्र हे केवळ एक जिवंत यंत्र आहे. त्यात प्रकाश निर्माण करण्याची क्षमता नाही ईबने खलदून (१३३२ ते १४०६) याने इतिहास व समाजशास्त्र सारख्या अनोळखी विषयांवर जबरदस्त संशोधन करून लिखाण केले ईबने सीना (बुअलीसिना = Avecinna) ई. स. ९८० ते १०३७ चे इस्लामी तत्ववेत्यानमधे अत्यंत उच्च स्थान आहे.
औषधी व वैद्यकशास्त्र, भूगर्भशास्त्र, खगोलशास्त्र, लेखन शास्त्र, इ. विषयांवर त्यांनी २७६ पुस्तके लिहिली त्यांचे संपूर्ण नाव बू अली अलहुसैन इब्ने अब्दुल्लाह इब्ने सीना असे होते. पर्शियन आणि अरेबिक भाषेत याला बूअली सीना म्हणून देखील उच्चारले जाते. त्यांची दोन प्रसिद्ध ग्रंथ अलकानून फित तीब (औषधांविषयी फतवे - Canon of Medicine) आणि अश्शिफा (आत्मोपचार Healing of Soul) पैकी अलकानुन ला जगभरात औषधी व उपचाराचे ज्ञानकोश समजले जाते.
इब्ने सिनाने औषधविज्ञान,शरीरशास्त्र औषध निर्मिती शास्त्र, औषधालय प्रशिक्षण, रोगांची चिन्हे रोग निदान शास्त्र, यासारखे विषयावर सविस्तर माहिती दिली आहे. सदर ग्रंथाचे युरोप खंडात मध्ययुगीन काळात ८७ वेळा अनुवाद करण्यात आले.युरोपियन विद्यापीठातून हा ग्रंथ तब्बल ६०० वर्षापर्यंत पाठ्यपुस्तक म्हणून वापरला गेला.
त्याने आपल्या संशोधनाने व लिखाणाने असंख्य पाशचात्य विद्यवानाना व विचारवंतांना प्रभावित केले. त्यापैकी रॉजर बेकन, अल्बर्ट मॅग्नस, डून स्कॉट्स, रीने डिस्काट्रेस, स्पिनोझा आणि बर्गासा उल्लेखनीय आहेत सेंट थॉमस अेकविनोस ने आपला ग्रंथ "सुम्मा थिओलोजिया" मध्ये एकूण 400 वेळा इब्ने सिनाचा उल्लेख केला आहे.
पुस्तक संदर्भ : मोहम्मद पैगंबर साहेबांनी मानव समाजाला काय दिले?
लेखक : अनिस चिस्ती
पोस्ट : फिरोज शेख (अहमदनगर)
No comments:
Post a Comment